Fobie to niekontrolowane, nieuzasadnione lęki przed zjawiskami lub rzeczami, które u większości osób nie wywołują tak silnych i nieprzyjemnych doznań. Fobiczny lek mogą wywołać nawet zupełnie niegroźne sytuacje, przedmioty lub zwierzęta. Do najbardziej popularnych obiektów fobii należą:
- ciasne, zamknięte pomieszczenia,
- gady, owady,
- igły,
- otwarta przestrzeń,
- wystąpienia publiczne.
Niestety niemal wszystko może stać się źródłem silnego lęku, a lista obecnych fobii jest niemal nieskończona. Nie jest wykluczone również, że z upływem czasu i rozwojem cywilizacji mogą pojawić się nowe rodzaje tych zaburzeń.
Początek fobii najczęściej lokuje się we wczesnym dzieciństwie, jednakże występuje również ryzyko pojawienia się ich także u osób dorosłych. Taka sytuacja może mieć miejsce po traumatycznym lub niezwykle istotnym, przynoszącym zmiany zdarzeniu. Reorganizacja swojej sytuacji życiowej może powodować liczne lęki, mające swoje ujście właśnie w obiekcie fobii.
Większość chorych cierpi z powodu fobii na liczne utrudnienia w codziennym życiu. Niemal cała ich egzystencja skoncentrowana jest na unikaniu przedmiotów lub sytuacji mogących wywołać lęk i niepokój. Niezwykle utrudnia to funkcjonowanie we współczesnym społeczeństwie, gdzie rodzaj i ilość bodźców w każdym miejscu są nieograniczone. Zatem prawie niemożliwa jest całkowita izolacja od niechcianego obiektu. W konsekwencji fobia jest źródłem nie tylko lęku i niepokoju, ale również dużego dyskomfortu chorych na nią osób.
Przyczyny fobii
Występuje wiele teorii dotyczących przyczyn powstawania fobii. Jednym z przykładów jest pogląd, że we wczesnym dzieciństwie, pod wpływem negatywnego zdarzenia, w którym był obecny dany obiekt, pojawia się trwały do niego uraz. Towarzyszące temu powstałe w tym czasie lęki oraz koszmary mogły odcisnąć niezwykle silne piętno na dziecięcej psychice.
Kolejny pogląd dotyczy teorii behawiorystycznych, które zakładają, że poprzez długotrwałą obserwację rodziców i ich uprzedzeń, dziecko samo wyposaża się w określone lęki i fobie. Popularne jest również przekonanie, że silnie traumatyzująca sytuacja może jawić się jako źródło fobii. Nieprzepracowanie przeżytej traumy, może zaowocować pojawieniem się lęków i niepokojów w sytuacjach, choć trochę ją przypominających.
Psychoanalityczne teorie z kolei, uważają za źródło fobii nieświadome mechanizmy obronne, odpowiadające za przeniesienie na dany obiekt własnych wypartych emocji i lęków. Uczucia zagrażające i zbyt trudne do zaakceptowania, których przykładem może być własna agresja, projektowane są na rzecz, sytuację lub zwierzę stające się obiektem fobii.
Natomiast terapeuci medycyny niekonwencjonalnej wyznają również, teorię, że pojawienie się fobii wynikać może z nieprzyjemnych doświadczeń pochodzących z poprzednich wcieleń.
Objawy fobii
Fobie mogą objawiać się w różny sposób. Od lekkich, aczkolwiek stałych niechęci do określonych rzeczy lub sytuacji, po silne i bardzo drastyczne lęki uniemożliwiające funkcjonowanie w społeczeństwie. U niektórych osób występują również napady niekontrolowanego krzyku, płaczu oraz paniki.
Do objawów fobii można zaliczyć następujące dolegliwości fizyczne:
- suchość w ustach,
- trudności w oddychaniu,
- ból i ucisk w klatce piersiowej,
- przyspieszone bicie serca,
- drgawki (drżenie rąk lub całego ciała),
- zawroty głowy,
- ból brzucha,
- nadmierne pocenie się,
- uderzenie zimna i gorąca,
- cierpnięcie kończyn.
Ponadto fobiom towarzyszą również objawy psychiczne:
- niekontrolowany lęk, wrażenie, że może wydarzyć się coś złego,
- utrata kontroli nad sobą,
- chęć natychmiastowej ucieczki przed źródłem fobii,
- uczucie bezsilności wobec swojego irracjonalnego zachowania,
- uczucie niepokoju i paniki.
Rodzaje fobii
Do najpopularniejszych rodzajów fobii należą:
- agorafobia – lęk przed przebywaniem samemu w miejscach publicznych,
- ailurofobia – lęk przed kotami,
- akrofobia – lęk przed przebywaniem na dużej wysokości,
- arachnofobia – lęk przed pająkami,
- demofobia – lęk przed tłumem,
- erytrofobia – lęk przed zaczerwienieniem się lub przed czerwonymi przedmiotami,
- hemofobia – lęk przed widokiem krwi,
- klaustrofobia – zamknięte i ciasne przestrzenie,
- tokofobia – lęk przed porodem,
- zoofobia – lek przed zwierzętami.
Metody leczenia fobii
Fobie należą do chorób całkowicie uleczalnych. Istnieje wiele metod pomagających usunąć źródło dolegliwości. Warunkiem do całkowitego pokonania choroby jest jednak odpowiednia motywacja oraz rzetelne przejście całej terapii.
Pierwszym krokiem jest zrozumienie i uświadomienie sobie istoty własnego zaburzenia. Poznanie przyczyn i powodów wystąpienia fobii jest pierwszym etapem leczenia. W toku terapii osoba uczy się życia w towarzystwie szkodliwych objawów. Oswajanie się z własnymi lękami pokazuje, że nie są one niebezpieczne i przerażające. Ponadto psychoterapia pomaga wyjść z przytłoczenia jakie wywołała fobia oraz pozwala spróbować normalnego życia z innymi ludźmi. Za pomocą działań terapeutycznych można uświadomić sobie irracjonalność własnych lęków i pokonać fobię.
W przypadku kiedy fobia jest naprawdę silna, działania psychoterapii dopełnia się zastosowaniem odpowiednich środków farmakologicznych.
Często osoby cierpiące na różnego rodzaju fobie myślą, że same poradzą sobie z chorobą. Jednak tylko coraz bardziej pogrążają się w swojej przypadłości i koncentrują całe swoje życie wokół uciążliwych objawów. Jedynie po otrzymaniu odpowiedniej i specjalistycznej pomocy można całkowicie pokonać chorobę.
