Czym jest mobbing?
Kiedy doświadczamy nieprzyjemności w pracy ze strony innych osób wciąż zbyt mała ilość pracowników zadaje sobie jakże istotne pytanie czy to była zwykła złośliwość czy element mobbingu? Dlaczego zbyt mało? Otóż niestety polska mentalność wciąż zachęca ludzi do myślenia, że powinni być wdzięczni za możliwość pracy i zarobku, niezależnie od tego, jak się w niej czują. Tego typu przekonania przekazywane są z pokolenia na pokolenie utrudniając zadbanie o siebie, podjęcie decyzji o zmianie pracy bądź interwencji w kierunku osoby mobbing stosującej. Częstokroć w firmach, w których stosowany jest mobbing, panuje wokół niego „zmowa milczenia”. Czym jednak w zasadzie owy mobbing jest? Są to, wedle kodeksu pracy, do którego definicja mobbingu została wprowadzona, działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. To, na co warto zwrócić uwagę, to fakt, że osobą stosującą mobbing wcale nie musi być przełożony danej osoby – może być to także współpracownik/czka bądź cały zespół, a nawet cała firma. Mobbing może przybierać rozmaitą formę – rozpuszczania o danej osobie złośliwych plotek, obgadywania, notorycznego zarzucania zadaniami przekraczającymi możliwości… Wymieniać można by długo.
Mechanizm mobbingu.
Mobbing jest często bardzo trudno rozpoznać – osoby, które go doświadczają często uznawane są za wyolbrzymiające, przewrażliwione. Dzieje się tak często dlatego, iż mobbing najczęściej nie przybiera formy czynnej agresji, która widoczna jest dla wszystkich, ale jest ukryty i podstępny. Inną sprawą jest, że zdarza się tak, iż nawet jeśli inni o mobbingu wiedzą lub też go doświadczają, nie przyznają się do tego z obawy przed np. utratą pracy.
Mobbing jest procesem, czymś, co ciągle się zmienia, przybiera nowe, coraz bardziej wyszukane formy. Najbardziej znany czterofazowy model tego zjawiska został opracowany przez Leymanna (1996):
- Wydarzenie krytyczne początkujące mobbing (np. konflikt)
- Piętnowanie, stygmatyzacja. Celem jest skrzywdzenie osoby przez obrażanie, obgadywanie, rozpuszczanie plotek, etc.
- Izolowanie osoby doświadczającej mobbingu. Wytwarza się mechanizm błędnego koła: doświadczenie przemocy (mobbingu) u osoby prowadzi do wystąpienia u niej objawów psychosomatycznych (np. bólów brzucha, głowy, nieustannego uczucia lęku, napięcia, problemów z układem pokarmowym, etc), a w konsekwencji – częstego zwolnienia lekarskiego. Odporność fizyczna i psychiczna ofiary mobbingu oraz efektywność pracy znacznie się obniża, co często prowadzi do izolacji od reszty zespołu – -osoba doświadczająca mobbingu zostaje z problemem sama.
- Wydalenie z pracy (bądź rezygnacja z niej).
Warto też nadmienić, że często mobbing nie ma jasnej przyczyny, jak na przykład sytuacja konfliktowa – najczęściej jest on bezpodstawny, wynikać może np. z osobowości mobbera. Za mobbing nigdy nie powinna zostać obwiniana osoba, która go doświadcza! Każde nieporozumienie czy konflikt powinny być wyjaśniane, a nie stawać się powodem do mobbingu. Przyczynami mobbingu mogą być niewystarczające zasoby w firmie, o które pracownicy rywalizują, groźba bezrobocia, złe zarządzanie zasobami ludzkimi, brak kompetencji czy budowanie autorytetu za pomocą zastraszania.
Konsekwencje mobbingu.
W konsekwencji doświadczenia mobbingu pracownik traci pewność siebie, wiarę w swoje umiejętności i możliwości, jego samoocena znacznie spada. jak wspomniano wcześniej pojawić mogą się objawy somatyczne (fizjologiczne) takie jak na przykład problemy ze snem, problemy z koncentracją, chroniczne bóle bez podłoża somatycznego wynikające z przyczyn psychologicznych (doświadczenie przemocy). U osoby doświadczającej mobbingu pojawiają się silne nieprzyjemne emocje: lęk, poczucie winy, złość, wstyd, etc. Mobbing może prowadzić do długotrwałych zaburzeń związanych ze zdrowiem psychicznym, takich jak np. depresja.
Co robić, gdy doświadczam mobbingu?
Kiedy jesteś osobą, która doświadcza mobbingu, przede wszystkim – reaguj! Podobnie zachowaj się, kiedy widzisz, że mobbingu doświadcza ktoś inny, okaż mu wsparcie. Sam możesz zgłosić się do specjalisty (psychologa, psychoterapeuty), porozmawiać z zaufaną osobą, czy też skontaktować się z prawnikiem, rozwiązać umowę i ubiegać się o odszkodowanie z tytułu szkód na naszym zdrowiu. Rozwiązań jest wiele, najtrudniej jest jednak podjąć pierwszy krok – zauważyć, że coś jest nie tak.
