Przemoc nie jest problemem tylko ludzi dorosłych, tyczy się także dzieci i nastolatków. Warto zwrócić uwagę, że młode osoby mogą być zarówno tymi, którzy przemocy doświadczają, jak i tymi, którzy ją stosują. Nierzadko dzieje się tak, że obydwie te role się przeplatają. Poważnym problemem wśród młodzieży jest przemoc rówieśnicza. Może ona przebiegać w rzeczywistości realnej, ale także wirtualnej, gdzie narzędziem przemocy są nowoczesne technologie komunikacyjne – używane są wtedy takie terminy jak cyberprzemoc, cyberbullying czy mobbing elektroniczny albo nękanie internetowe. Przemoc rówieśniczą trudno jest jednoznaczeni zdefiniować – inaczej bywa nazywana nękaniem, dręczeniem, znęcaniem się czy bullyingiem. Według definicji Dana Oleusa dręczenie (bullying) to powtarzające się, długotrwałe wrogie zachowania podejmowane z zamiarem wyrządzenia przykrości lub krzywdy osobie, która ze względu na przewagę sprawcy (lub sprawców), nie może się bronić.
Wedle wyników Ogólnopolskiej Diagnozy Problemu Przemocy Wobec Dzieci (Fundacja Dzieci Niczyje, teraz: Dajemy Dzieciom Siłę, 2013) aż 59% nastolatków doświadczyło przemocy rówieśniczej, 41% badanych doświadczyło jej w formie przemocy fizycznej, 28% zaś w formie przemocy psychicznej. To ważny i niezwykle aktualny problem.
Przemoc można rozpatrywać na wielu płaszczyznach, rozróżniamy jej dwa podstawowe rodzaje: fizyczną oraz psychiczną (werbalną oraz niewerbalną).
W literaturze wymienia się siedem elementów charakterystycznych dla znęcania się: (Rigby, 2010):
1. agresor lub grupa agresorów chcą wyrządzić komuś krzywdę,
2. nadarza się okazja, w której występuje przewaga agresora lub agresorów nad
ofiarą,
3. dochodzi do celowego krzywdzącego zachowania lub zastraszania,
4. zachowanie to nie ma uzasadnienia i nie zostało sprowokowane,
5. zachowanie na ogół jest powtarzane,
6. ofiary nie potrafią lub nie chcą się bronić i czują się krzywdzone,
7. sprawcy mają poczucie przewagi nad ofiarami.
Skąd bierze się agresja między rówieśnikami? H. J. Schneider mówi o czynnikach, które sprzyjają przemocy w szkolnych grupach rówieśniczych. Są to:
– przekonanie o konieczności przejścia dzieci przez fazę bójek i traktowanie takich
zachowań, jako dopuszczalnych, a nawet korzystnych z rozwojowego i wychowawczego punktu widzenia;
– wzrastanie w rodzinie, którą charakteryzuje uczuciowy chłód i przemoc;
– niewłaściwy klimat wychowawczy szkoły, spowodowany brakiem kryteriów oceny wyników nauczania i zachowania uczniów;
– brak reguł demokratycznego rozstrzygania ważnych kwestii pedagogicznych;
– niedostatki w podmiotowym traktowaniu uczniów i rodziców przez kadrę pedagogiczną i personel administracyjny szkoły.
Należy pamiętać, że doświadczanie przemocy wywołuje trudne emocje, które wpływają bezpośrednio na osobę doświadczająca przemocy (na jej relacje z innymi ludźmi, z sobą samym – np. poczucie własnej wartości, kwestie szkolne, etc). Konsekwencje doświadczania przemocy oddziaływują na daną osobę często przez całe jej życie, dlatego niezbędna jest pomoc i wsparcie.
