Granice są potrzebne ludziom jak powietrze. Bez granic, każdego rodzaju, nie wiedzielibyśmy, jak żyć; ani kim jesteśmy, ani co mamy do zrobienia. Granice są po to, aby nam pokazać, że istnieją rzeczy, których nie można przekroczyć.
Olga Tokarczuk, „Ostatnie historie”
Czym są granice osobiste?
Myśląc o granicach często myślimy o nich w sensie fizycznym – o granicach działki, państwa czy nawet o granicach naszego ciała, czyli tym, jak blisko dopuszczamy do siebie inne osoby. Te granice mogą być różne dla innych osób, jednakże każdy z nas z pewnością ma swoje, po przekroczeniu których czuje się niekomfortowo. Zwrócić uwagę należy także na fakt, że granice te mogą być różne w zależności osób, którym je stawiamy – bliższe nam osoby dopuszczamy bliżej. Oprócz dość oczywistych granic fizycznych istnieją także granice psychologiczne. Czym w zasadzie są? Granice psychologiczne nie są widoczne, pojawiają się raczej w sferze naszych przeżyć wewnętrznych. Mają strzec naszego zdrowia psychicznego – tworzą niezbędną przestrzeń emocjonalną między nami, a innymi ludźmi. Pozwalają człowiekowi na ochronę przed nieprzyjemnymi doznaniami – przed byciem zranionym, rozzłoszczonym czy zmanipulowanym.
Stawianie granic i ich wpływ na odczuwane emocje.
Niestawianie granic a emocje.
Wiele osób nie do końca zna własne granice, część być może nawet zdaje sobie z nich sprawę, ale boi się je stawiać innym. Co można przez to rozumieć? Oznacza to, że taka osoba pozwala innym na zachowania, które sprawiają, że czuje się źle i niekomfortowo. Jakie są tego powody? Może być ich bardzo wiele i raczej nigdy nie wynikają ze złej woli. Wyznaczanie granic innym może być dla niektórych doświadczeniem trudnym i mało wygodnym – wymaga mówienia o sobie i swoich uczuciach. Kolejnym powodem może być obawa, że ktoś będzie urażony, komuś zrobi się przykro. W efekcie przykro jest osobie, która granic nie postawi. Emocje, jakich doznaje osoba, która nie stawia granic, są zdecydowanie nieprzyjemne. Pojawiać się może, w zależności od sytuacji, lęk, złość, smutek, wstyd, zdziwienie i wiele innych.
Przykładem może tu być sytuacja, w której osoba odczuwa duże kompleksy ze względu na swoją niską wagę wynikającą z zaburzeń odżywiania, a w pracy od znajomych ciągle słyszy, z pozoru zupełnie odmienne, ale raniące komunikaty takie jak: „Zacznij coś jeść, bo znikniesz” lub „Zazdroszczę Ci, że jesteś taka chuda, jak to robisz?”. Trudno jest jej jednak postawić granicę, ponieważ obawia się braku zrozumienia. Przez to może odczuwać lęk, smutek, czy złość. Może to także dodatkowo potęgować owe zaburzenia. Stawianie granic nie wymaga tłumaczenia się czy dzielenia się doświadczeniami czy historiami, na które nie ma się ochoty, nie należy się zatem obawiać, że stawianie granic polega na odsłanianiu się emocjonalnym. Osoby niestawiające granic mośa mieć trudność z respektowaniem granic innych. Częstokroć dzieje się też tak, że chcąc być lubianym i akceptowanym porzucamy nasze granice, w efekcie czego cierpimy.
Stawianie granic a emocje.
Stawianie zdrowych granic innym zdecydowanie pozytywnie wpływa na dobrostan każdej jednostki. Zdrowa granica to granica elastyczna. Istnieją także inne rodzaje granic takie jak granice luźne czy sztywne. Sztywne granice mogą odznaczać się małą ilością relacji międzyludzkich, wrażeniem bycia odizolowanym. często z lęku zamiast granic stawiamy mury – odcinamy się od innych, co prowadzi do uczucia smutku czy osamotnienia.
Granice nazbyt luźne to granice, w których nadmiernie dzielimy się z innymi informacjami, trudno jest nam powiedzieć „nie”. Może to wynikać z obawy przed odrzuceniem, chęci bycia zaakceptowanym. Takie granice powodować mogą uczucia lęku czy wstydu wynikające z nadmiernego odsłonięcia się, które może być wykorzystane w niekorzystny sposób.
Jak wspomniano wyżej zdrowe granice to granice elastyczne.To taki rodzaj granic, w których cenimy sobie opinię innych, ale nie ustępujemy porzucając nasze wartości. To granice, w których bronimy tego, co dla nas ważne, jesteśmy świadomi swoich potrzeb, ale też potrafimy zrozumieć, gdy ktoś inny mówi nam „nie” – to bardzo ważne – znając swoje granice jesteśmy w stanie akceptować granice innych. Stawianie granic innym pozwala nam na uzyskanie poczucia bezpieczeństwa, ulgi, a nawet szczęścia. Dbając o swoją psychikę znacznie obniża się nasz poziom lęku. Jesteśmy bardziej zrelaksowani, nie obawiamy się innych, ponieważ wiemy, że możemy się obronić przed ich, czasami nieświadomymi, atakami.
Co jest istotne przy stawianiu granic?
Przy stawianiu granic najważniejsza jest świadomość siebie. Jednostka, by postawić granicę, musi wiedzieć, co wywołuje u niej dyskomfort by móc się przed tym bronić. Następnie ustalić należy co owy dyskomfort wywołuje. Gdy znamy jego źródło, łatwiej jest nam rozwiązać trudność. Istotne jest poszanowanie swoich uczuć, pozwolenie sobie na odczuwanie tego, czego się odczuwa. To zezwala nam na postawienie granicy – w przypadku stawiania słownej granicy należy być szczerym, mówić wprost – uprzejmie, ale konkretnie (asertywnie). Pomocne jest zrozumienie, że w stawianiu granic nie ma nic złego i że jest to aktem zadbania o siebie. Warto też pomyśleć, że gdyby wszyscy stawiali zdrowe granice innym, na świecie byłoby znacznie mniej osób, które cierpią.
