W przypadku uzależnienia od narkotyków, wyróżnia się różne grupy substancji psychoaktywnych o odmiennym wpływie na organizm. Należą do nich:
- opioidy (np. morfina, heriona, kodeina),
- kannabinole (marihuana, haszysz),
- substancje stymulujące (np. amfetamina, kokaina),
- substancje halucynogenne (np. LSD, grzyby halucynogenne).
Zgodnie z definicją, uzależnienie jest przymusem używania substancji zbędnej z medycznego punktu widzenia, która prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia lub upośledzenia funkcjonowania społecznego.
Objawy:
- rozwijanie się tolerancji (potrzeba ciągłego zwiększania dawki substancji),
- objawy występujące po odstawieniu substancji:
- zespół abstynencyjny charakterystyczny dla danej substancji
- konieczność przyjmowania tej samej lub innej substancji w celu złagodzenia objawów odstawiennych lub ich uniknięcia
- substancja jest przyjmowana przez dłuższy czas lub w większych dawkach niż było to zamierzone
- uporczywe pragnienie używania substancji lub nieudane próby jego ograniczenia,
- poświęcanie dużej ilości czasu na działania zmierzające do uzyskania substancji, do jej używania lub uwolnienia się od jej działania,
- zaprzestanie lub ograniczenie aktywności społecznej, zawodowej, utrata zainteresowań ze względu na używanie substancji,
- kontynuowanie używania substancji mimo świadomości, że doświadczane dolegliwości fizyczne i psychiczne mają związek z używaniem substancji.
Leczenie
Podobnie jak w przypadku alkoholu (który również jest substancją psychoaktywną), pierwszym krokiem ku podjęciu leczenia jest detoksykacja.
Leczenie uzależnienia od narkotyków jest znacznie trudniejsze niż uzależnienia od alkoholu. Według danych WHO, jedynie 4% narkomanów osiąga 10 letni okres abstynencji. W ośrodkach leczenia dla narkomanów stosuje się przede wszystkim metodę społeczności terapeutycznej, oferującej jasne normy i zasady, które są respektowane przez wszystkich jej członków. W trakcie terapii, jej uczestnicy uczą się m.in. korygowania swoich emocji i zachowań, a także pracują nad zmianą nawyków. Dzięki temu mają szansę na zmianę postrzegania samego siebie i otoczenia. Kontynuacją leczenia najczęściej jest psychoterapia indywidualna. Pomaga ona utrwalić nabyte nawyki życia w abstynencji oraz wytrwać w życiu bez narkotyków. Psychoterapia pozwala również poukładać osobom chorym swoje życie według nowych zdrowych zasad.
Czasem stosuje się także tzw. leczenie substytucyjne, polegające na zastąpieniu narkotyku innym, bezpiecznym środkiem (np. Metadon), podawanym w kontrolowanych warunkach, który ogranicza negatywne skutki używania narkotyków. Ułatwia powrót do społeczeństwa i podjęcie decyzji o rozpoczęciu terapii. Należy pamiętać jednak, że leczenie substytucyjne jest niczym innym, jak zastępowaniem jednego uzależnienia- drugim.
