Zabawa jest tym, co jako pierwsze przychodzi na myśl mówiąc o dzieciństwie. Jest jego nieodłącznym elementem, bez którego nie można sobie wyobrazić tego okresu. Czasem jednak dorośli zastanawiają się jaki jest jej cel, a także co takiego wnosi do rozwoju dziecka. Pojawiają się również wątpliwości czy nie byłoby lepiej aby dziecko skoncentrowało się na nauce, sprowadzając tym samym aktywność zabawową na boczny tor. W niniejszym artykule postaramy się rozwiać owe wątpliwości i nakreślić jak wielką rolę pełni zabawa. Skupimy się tutaj na wielu aspektach rozwoju dziecka, kształtowanych właśnie przez tę przyjemną formę spędzania czasu.
Owa aktywność nie jest jedynie przyjemnością samą w sobie, czego oczywiście odmówić jej nie można, ale ma ogromny wpływ na aspekt wszechstronnego kształcenia dziecka. Nie jest to oczywiście zdobywanie specjalistycznej wiedzy, z zakresu którejś z dziedzin akademickich, lecz coś co daje temu podwaliny, bez których dalsze funkcjonowanie w świecie byłoby niemożliwe. Nasze pociechy kształcą swoje zmysły, koordynując je ze sobą. Zaczynają coraz sprawniej się poruszać: biegać, skakać, tańczyć czy się czołgać, dzięki częstemu wykorzystywaniu tych umiejętności podczas rozmaitych form zabawowych. Poprzez eksplorację środowiska (bieganie po ogródku, gry na placu zabaw, wdrapywanie się na drzewa) zwiększa się wiedza dziecka o świecie, panujących w nim zasadach oraz prawach (także fizyki), ale również o samym sobie, podczas gdy dziecko sprawdza swoje możliwości, wykonując rozmaite zadania, na przykład żołnierzy, wróżek, czy zwierząt . Wcielając się w abstrakcyjne postaci, testuje możliwości swojego ciała.
Obok kształcenia należy wymienić również wpływ zabawy na wychowanie społeczne malucha. Poprzez aktywności grupowe dziecko uczy się w jaki sposób przebiegają interakcje międzyludzkie i nabywa przy tym kompetencji społecznych. Dzieje się tak ze względu na normy i zasady obowiązujące w każdej grze, za nieprzestrzeganie których grozi wykluczenie. Dzięki temu nasza pociecha wie w jaki sposób postępować w konkretnych sytuacjach- by nie urazić koleżanki z piaskownicy, nie dać zabierać sobie zabawek, dzielić się cukierkami- co przekłada się na życie codzienne i dalsze funkcjonowanie w społeczeństwie.
Maluchy chętnie krzyczą, tarzają się, rzucają przedmiotami. Rodzica z kolei takie zachowania przyprawiają o zawroty głowy, co może skończyć się awanturą. Dziecięce zachowania tego typu nie są akceptowane na co dzień, jednak dziecko musi dać upust swojej niekończącej się energii. Wspaniałą okazją do tego jest właśnie zabawa. Pełni ona funkcje swoistej terapii i daje możliwość wyładowania kotłujących się w dziecku emocji. Kiedy te najdziksze zachowania zazwyczaj spotykają się z opór i dezaprobatą rodziców, w zabawie wszystkie chwyty są dozwolone. Podczas np. gry w wojowników staczających właśnie ważną batalię tarzanie, wrzaski i wszelakie dziwaczne zachowania stają się adekwatne, dzięki czemu pociecha uwalnia ogromną ilość energii, bez narażenia się rodzicom i łamania ogólnie przyjętych norm.
Aktywność zabawowa jest też wielką szansą dla rodzica by bliżej przyjrzeć się zachowaniu dziecka. Na tej podstawie można z łatwością ocenić mocne i słabe strony malucha, wady i zalety, ale również pozycję w grupie rówieśniczej. Wnikliwa obserwacja, pozwala poznać lepiej pewne aspekty osobowości pociechy, poprzez co już od najwcześniejszych lat można pomagać mu doskonalić siebie, redukować deficyty, trenować pożądane cechy, by w przyszłości mogło odnosić sukcesy.
Zabawa samoistnie również wpływa na formowanie się osobowości. Szczególnie rozwijana w jej trakcie cechą jest kreatywność , wymagana do nadawanie grom interesującego, pełnego zwrotów akcji toku, nikt przecież nie chciałby aby do krainy fantazji zakradła się monotonia i rutyna . Podchwytywanie pomysłów innych dzieci rozszerza to krąg dziecięcych doświadczeń, przez co maluch staje się jeszcze bardziej pomysłowy.
Możliwość doświadczenia kontaktu społecznego jest kolejną wartą opisania cechą zabawy. Podczas swoich wybryków dziecko nawiązuje nowe znajomości, uczy się jaki sposób komunikowania a jest aprobowany przez rówieśników, jak należy ich traktować by interakcja przebiegała pomyślnie. Maluch zyskuje kompetencje społeczne, doskonaląc przy tym mowę (nawet dzieci niewiele mówiące, po przyjściu do przedszkola szybko nadganiają zaległości). Kontakt z innymi wspomaga rozwój empatii podczas rozpoznawania i zmieniania ( np. pocieszanie płaczącej koleżanki) stanów emocjonalnych współtowarzyszy. Dzięki takiemu kontaktowi pociecha zaczyna dzielić innymi smutki i radości, wie w jaki sposób zareagować gdy zdarzy się cos zabawnego, ale i gdy np. kolega się potknie i stłucze kolano. Nie bez znaczenie jest również nabywanie umiejętności rozwiązywania konfliktów (bez użycia siły) i doprowadzania do zgody .
W toku zabawy kształtuje się bardzo ważna zarówno dla dziecka jak i człowieka dorosłego funkcja. Ową funkcją jest myślenie przyczynowo- skutkowe. Dzięki niemu maluch nauczy się przewidywać co może się wydarzyć jeśli pozostawi otwartą klatkę z chomikiem. Będzie wiedział czego lepiej nie robić, gdyż może się to źle skończyć, będzie wiedział także w jaki sposób sprawić komuś radość. Ogólnie, lepiej odnajdzie się w świecie.
Kolejną kształtująca się zdolnością jest umiejętność działania intencjonalnego. Działania te dotyczą zarówno ludzi jak i przedmiotów. Dziecko wiedząc co chce osiągnąć stara się tego dokonać, jest ukierunkowane na konkretną czynność mająca zaspokoić w jego potrzeby, jego działania są wykonywane specjalnie.
Podsumowując, zabawa wszechstronnie kształtuje nasze pociechy. Wszystko to czego się w jej trakcie nauczą wpłynie na dalsze funkcjonowanie, także w życiu dorosłym. Pozwólmy więc aby wiek przedszkolny upłynął dziecku na grach i zabawach, a pozytywne skutki tego obserwować będziemy długimi latami.
